Pec 1902

De Pec 1902 maakte deel uit van de eerste serie door Werkspoor gebouwde stroomlijnpostrijtuigen die de NS bestelde en die in 1938 in dienst kwamen onder de nummers P8501-8506. Qua vormgeving en kleurstelling sloten zij aan bij het nieuwste materieel van NS op dat moment, de dieseldrieen (Mat.’34) en de electrische treinstellen Mat.’35 en ’36. In 1950 werden bij de algemene herindeling van het materieel alle Pec’s omgenummerd in de 900-serie en kreeg onze Pec nummer 902 in plaats van P8502. Toen in de jaren ’60 de kleurstelling voor het electrische materieel gewijzigd werd van donkergroen met rode biezen naar lichtgroen met zandgele biezen en snorren werden ook de Pec’s aangepast. Omdat de Pec’s, net als de latere motorposten, eigendom waren van de PTT werden er geen NS-emblemen aangebracht. Vanaf 1966 werd bij alle Pec’s de schortbeplating verwijderd om zodoende te besparen op de onderhoudskosten. In 1972 was de aflevering van de plan V’s al zover gevorderd dat er “900 nummers” nodig waren. Zodoende kregen alle Pec’s een “1” voor hun nummer zodat uiteindelijk Pec 1902 ontstond en uiteindelijk is dit stroomlijnpostrijtuig uiteindelijk bewaard gebleven.
Op 28 september 1979 gingen de laatste vier Pec’s, waaronder de 1902, buiten dienst. De directe reden was de invoering van het PTT-sternet met afzonderlijke posttreinen, geheel apart van de reizigerstreinen.

Post in en post uit Pec 1902! Achterop hondekopstel 782 in Kruiningen-Yerseke, 17 oktober 1973 (Foto: Theo Enter)

Post in en post uit Pec 1902! Achterop hondekopstel 782 in Kruiningen-Yerseke, 17 oktober 1973 (Foto: Theo Enter)

De toenmalige directie van het Nederlands Spoorwegmuseum had besloten om geen Pec te bewaren: dit vormde de aanleiding tot de oprichting van de STIBANS.

Na overleg met de PTT (eigenaar van deze rijtuigen) bleek deze bereid een Pec te bewaren voor het nog op te richten postmuseum. De STIBANS zou tot die tijd het beheer over de Pec voeren. Gezien de revisiedata van de Pec’s viel de keus op de 1906 en deze zou voorlopig onderdak vinden in de voormalige NS locomotief- en wagenloods in Roosendaal. Begin oktober 1979 werden de 1902 en 1906 van Roosendaal overgebracht naar Leidschendam alwaar inmiddels ook de 1912, 1923 en 1926 ter zijde waren gesteld. Op 13 oktober 1979 werden alle overige Pec’s van hun bruikbare onderdelen zoals klapdeuren, postzakken, verlichting, kachels, ventilatoren en houten raamlijsten, ontdaan door nijvere STIBANS medewerkers om hiermede de 1902 in originele staat terug te kunnen brengen. De 1902 werd hersteld, bij nader inzien bleek deze in betere staat te zijn dan de 1906. De 1906 heeft nog wel de draaistellen geleverd. Op 25 oktober 1979 werd de 1902, volgeladen met reserveonderdelen, door Mat.’54 IV 751 weer naar Roosendaal gesleept om daar in de loods opgeborgen te worden.
Na een botsing in 1983 in Roosendaal met een rijtuig waarbij één van de neuzen en een automatische koppeling werd beschadigd, werd besloten de schade aan de Pec direct te herstellen om zodoende erger verval te voorkomen. Dit herstel zou in eigen beheer plaats gaan vinden in de hulpwerkplaats Eindhoven. Hiertoe moest de 1902 wel overgebracht worden. Deze overbrenging deed oude tijden herleven; als trekkracht fungeerde namelijk Mat.’46 IV 662. In januari 1984 was de Pec weer in ere hersteld en zou naar het inmiddels geopende postmuseum kunnen. Vanwege de locatie hiervan in Den Haag kon de Pec daar niet naar toe. De PTT bleek gelukkig genegen de Pec te schenken aan het Spoorwegmuseum die het rijtuig in dank aanvaardde. Na de STIBANS-werkzaamheden aan het interieur resteerde in 1986 nog een grondige uitwendige opknapbeurt waarbij ook de schortbeplating weer werd aangebracht in de Hoofdwerkplaats Tilburg. Op 30 september 1986 werd de Pec 1902 door plan U 144 van Tilburg naar het Spoorwegmuseum gesleept alwaar op 7 oktober 1986 tenslotte de overdracht plaatsvond.

Nog enkele ‘wapenfeiten’:
– Op 29 september 1996 werd de Pec overgebracht naar de Meer;
– Op 22/23 november 1996 werd een bezoek gebracht aan Leidschendam (open dag);
– Op 20 mei 2001 vond een kort ritje plaats naar de Zaanstraat (Amsterdamse Nostalgische Vervoersdagen).
– In het voorjaar van 2003 werd de Pec naar de Blerickse (NSM) museumloods overgebracht. Op 8 oktober 2005 vond overbrenging naar Tilburg plaats, alwaar het postrijtuig uitwendig werd opgeknapt. Na een tijdje in het Spoorwegmuseum te hebben gestaan, als deel van een tentoonstelling over het werk van de tROM, is de wagen nu weer in Blerick.

 

De Pec na de overbrengingsrit achter de 273 bij aankomst te Tilburg, 8 oktober 2005 (Foto: Patrick Esseling)

De Pec na de overbrengingsrit achter de 273 bij aankomst te Tilburg, 8 oktober 2005 (Foto: Patrick Esseling)